Estrangièr dins son país

M'agradariá de contunhar los tèmas sus las vacanças dins las Valadas mas ai pas gaire de temps per ara. Caldrà esperar un pauketon. Los tèmas de venir son pas "ont caguèrem?" Pomponeta (i pensèri mas las annadas de catekisme me n'empachan) mas una presentacion de cada valada que traversèrem.

Alara, per ara, un moment de sociologia valadina.
Al mes d'agost, per las valadas, vesètz tot plen de veituras "francesas" matriculadas 06, 13, 75, 92 o 93. Akò m'estonava de veire tantes toristas franceses! Alara ne parlèri al Dario " e de qué fan totes aquestes franceses?" e lo Dario m'explikèt. Son de mond que son pas toristas del tot. Son d'emigrats, o de filhs d'emigrats, o de felens d'emigrats qu'an gardat l'ostal de familha e i van per las vacanças. Tanben vesètz de mond que demòran dins la banlèga de Turin, eles tanben son d'emigrats, o de filhs d'emigrats, o de felens d'emigrats qu'an gardat l'ostal de familha e i van per las vacanças. E per un mes dins l'annada, l'estiu, los vilatjòts tòrnan trobar sa populacion...


E quand los emigrats tòrnan al país, e ben pòrtan un pauc d'aquesta cultura novèla qu'es venguda sieuna, per l'ilustrar, un poèma de Masino Anghilante, de San Peyre-Val Varacha:

Gauloises e pernod, gitanes e pastìs

Se trouben tuchi s'la piaso,
la diamenjo, lou matin,
mes d'aoust, mes de repos,
sen coumpanhoun,
sen tuchi amìs:
gauloises e pernod, gitanes e pastìs

Devizen a nosto modo
bou en baroun de: "merd'alor"
de "mondieu", "didon" e "pr't tampìs"
per nous vai ben, parlen coum'acò:
gitanes e pastìs, gauloises e pernod.

Pei anen banhà parolo,
entren que i freme fan marchà,
n'emporto 'nté: bar ou bistrò
ou din en viei oste dal paìs:
gauloises e pernod, gitanes e pastìs.

Nous fazen dou-cat tournade,
sa depoenbt que tanti sen,
de mla grandeur dal gro Parìs
nous devizen e dal vite metrò:
gitanes e pastìs, gauloises e pernod.

De viture sen ben pràtic:
de Peugeot, de Citroën,
de Sincà e de Renault,
descouren d'acò e ben 'n estìs:
gauloises e pernod, gitanes e pastìs.

Se chamen a la fransezo:
'nte Tounhot la fai Antoine,
e Louis lei per Luis,
Jouaninot la fai Jeannot:
gitanes e pastìs, gauloises e pernod.


NB: È il tipico, consueto ritrovarsi dei nostri emigrati en vacanza, (la maggioranza da Parigi) solitamente in agosto; la domenica mattina sulla piazza principale del paese (San Peyre) per l'amichevole chiacchiereta con il seguito di (abbondanti) bevute e fumate.

Masino Anghilante, Chantominà, Ousitanio Vivo, 2003