Es mon Corrector tant aimat que me mandèt un e-mail en me dire "ooooo, legiguèri aqueste libre, te lo cal legir". Ai pas besonh de mai per lo comandar en tres clics (oè, o sabi, internet es la mòrt de las librariás independentas e cada clic que fau sus Amazòn es una escotelada dins l'esquina dels libraris e a totes mos principis!). L'étrangère aux yeux bleus de Youri Rytkhéou (fa quauques punts al scrabble aquò!) que lo títol de la version originala es Anna Odinzowa, lo nom de la protagonista. Mas perqué los traductors càmbian los títols? Perqué lo tipe a pas servat lo títol original? Aquò fonciona pas sul mercat literari francés d'aver coma títol lo nom d'un personatge? Pasmens, sens soscar : Thérèse Raquin, Le Docteur Pascal, Anna Karénine, Nana, Germinal, Le Père Goriot.... ok, èra a la mòda al sègle XIX... Blanche-Neige, Raiponce...
E ben aviá rason mon Corrector tant aimat - de tot biais, a totjorn rason aquel òme, el Diablo sabe mas por viejo que por Diablo. Lo quitèri pas lo libre... Pasmens, i cresiái pas gaire quand lo comencèri.
L'istòria: Anna, russa occidentala, blonda dels uèlhs blaus, estudianta, desbarca al fin fons de l'autre band del país, alai, al Detroit de Bering, just en fàcia d'Alaska (a oè, n'aprenèm sus la geografia russa...), sa tòca: viure amb los aborigèns d'alai, los Tchouktches (es lo mot francés, en anglés es Chuckchi, parièr en espanhòl, Ciukci en italian), un pòble nomad qu'abalís los rèns, vòl viure amb eles, coma eles, parlar lor lenga, vòl èsser una mai de son pòble. Per aquò far, e ben se va maridar amb un d'eles. Lo foncionament del pòble es patriarcal : es una familha gròssa (lo paire, sos enfants, sos felens) que viatja amb sos rèns. La dròlla se marida amb un dels filhs del patriarca. Dins la familha, i aurà d'unas reticéncias fàcia a aquela estrangièra del fisic completament diferent : Anna es l'etnotip de la russa coma las imaginam nosautres, polida, blonda, dels uèlhs blaus, de la pèl blanca mentre que los Chuckchis revertan los Inuits. S'ai fach mon caprici a la debuta del pòst contra la causida del traductor es perque me sembla que sa causida resumís lo personatge a sa diferéncia fisica, e lo títol original, amb son nom, englòba tota sa personalitat e sa vida, excepcionala. Es etnografa e tota la primièra part del libre, sentissèm son ambicion de venir la referéncia dins sa disciplina : serà the etnografa qu'aurà capitat de comprene melhor lo pòble chuckchi perque aurà viscut amb eles e serà una d'eles. Mas, fin finala, las causas evoluisson... Ne vòli pas tròp contar per pas vos gastar lo plaser de descubrir las aventuras, perque, d'aventuras, de rebombiments, d'amor e de suspens n'i a a bodre dins aqueste huis clos al bèl mitan de la tondra. Dos o tres mots juste sus çò qu'èra tras qu'interessant! Ja, descubrissèm un pòble, son biais de viure e sas cresenças, lo chamanisme (dedicadís especial a mon amiga la Bruèissa), al passatge, descubriguèri que i aviá una vida alai... ieu cresiái qu'èra un pauc coma sus Mars.
Tanben, lo "chòc de las culturas", pas entre Anna e sa nòva familha, non pas, mas entre lo regim sovietic e lo pòble Chuckchi : dins lo libre, sèm a una epòca que lo regim vòl far de saipasquékoz ont se comunautarizarián los rèns, ont lo mond viurián e trabalharián ensem, un biais de far pas gaire compatible amb lo biais dels Chuckchis que d'unes "desèrtan" e fugisson dins la tondra per contunhar sa vida, la qu'an totjorn aguda, i son caçats, per èsser castigats, per de chuckchis raligats a la bona causa del govèrn que pensan qu'es tan modèrn e melhor de far lo rus que d'èsser chuckchi...
E fin finala, aqueste libre agradarà al mond que legisson los romans per las istòrias, volètz d'amor, auretz d'amor, volètz d'aventuras e de reviraments de situacion, n'auretz mas i trobaretz tanben un contengut istoric plan interessant. I creguèri tant, es tan plan bastit lo libre, que cresiái qu'èra una istòria vertadièra, mas non, trobèri pas enluòc la mencion "basat sus de faches reals".
A despart de la vida estrambordanta d'Anna Odinzowa, Youri Rytkhèou nos conta un moment de la vida de son pòble : la debuta de la fin.
Evidentament, tota semblança amb una situacion mai pròcha geograficament seriá pas que coïncidéncia.
L'Etrangère aux Yeux Bleus, Youri Ritkhéou, Actes Sud, 2001, colleccion Babel.
Cal tornar A Juli çò qu'aparten a Cesar!
ResponEliminaEs lo Reviraire del libre de Brink : "Una cadena de voses" que o me conselhèt.
E los qu'an pas encara legit "Una cadena de voses" o devon far… de tira e o far legir a totes los que se proclaman los aparaires de nòstra lenga quand ne coneisson pas que tres o quatre paraulas, ailàs. Aquestes veiràn aital coma nòstra lenga pòt " aténger a l'Universal " sens cap de vergonha. La revirada francesa de "A chain of voices" es fòrça bona mas la revirada occitana es encara mai bona e far onor a nòstra literatura contemporanèa.
Per tornar a "L'estrangièra dels uèlhs blaus" m'estona pas que l'ajas aimat ; ton compte rendut es tra que bon mas tròbi qu'insistisses pas pro sus la mòrt d'un pòble e de sa civilizacion gràcia als collaborators gessits d'aqueste pòble.
Mas ai pas dich que los enemics piègers de la lenga e de la cultura occitanas – plan malautas, o sabi – son generalament occitans !
(oè, o sabi, internet es la mòrt de las librariás independentas e cada clic que fau sus Amazòn es una escotelada dins l'esquina dels libraris e a totes mos principis!)
ResponEliminaSabe res de que que conta lu libre. L'amor, l'amor, l'amor, l'amor fai pas possar los legums.
Per contra, d'un punt de vuda ecologic, 'chaptar tras la tiala es, de segur, tuar lu pitit comercí*, màs, màs, màs subretot, 'ver un bilan carbone grand coma un Tolosa-Nuòu Iòrc dins 'na besonha volanta.
JP l'emmerdor
* e pòder dragar lu librarí.