un pauc de cultura, mila dieus!

Ai decidit de dubrir una rubrica de mai (òc , una de mai que contunharai pas jamai, òc, e alara?). I parlarem de literatura. Enfin non, parlarai pas gaire. metrai de tèxtes que m'agradan. benlèu dirai perqué m'agradan, benlèu pas.
Anem zo.

La Mòrt de Còstasolana

Còstasolana esperava los perdigalhs e aquò es la mòrt que venguèt. E la mòrt qu'èra per los perdigalhs serviguèt per el. E los perdigalhs que devián èsser freges a l'uòlh neblat a l'ora que lo solelh trascòla, a nuòch èran encara cauds e vius, e son sang que deviá enrogir las pèiras blavas del gravàs èra encara escondut dins la tenèbra de sas venas e corrissiá jos la pèl a cada còp premsat d'aqueles còrs sarrats coma de ponhs de colèra. Mas las pèiras aguèron sa part de sang roge, lo de Còstasolana, perdequ'èra dich e escrich qu'a aquei jorn lo sacrifici del sang se deviá complir per aquel luòc desèrt de nòstra tèrra jos un cèl morent, e l'alen d'un vent que n'a vist d'autres. Còstasolana vogèt sus lo gravàs tota la calor de sas venas, son sang vengut de l'escuresina del siu còr e coma susprés de tant de lusor e de tant d'espandida rajava doçament sus los ròcs e serpatejava coma un que sap pas ont vai.
Se crocava als fils de l'èrba, a las broquilhas de frigola, davalava dins los trauquets entre las pèiras e fumejava doçament e l'èr ne tremolava.
Còstasolana, esperava los perdigalhs e sabiá pas perdequé èra aquí, espandit sus lo ventre, amb aquel tendrum que li fasiá mirar de tan près e amb tant de paciéncia las èrbas, las peiretas, e un trauc de formigas.
Còstasolana, a l'espèra dels perdigalhs aviá vist lo solelh de plomb, sus son cap, davalar doçament dins lo cèl e jogar entre las fuòlhas de la blaca ont s'èra amagat. Las moscas de l'estiu rodavan davant sos uòlhs dins la lutz daurada d'aquel endrech del mond ont lo temps semblava arrestat de tant qu'èra grand lo silenci, e suau l'espaci, e caud l'èr entre las brancas. Al travèrs de las fuòlhas e de sos rebats, l'uòlh agut de Còstasolana traucava fins qu'al mitan del gravàs ont aviá pausat sa granada. Tres jorns de seguida, los perdigalhs èran venguts dins la tantossada, e las espigas rascladas èran demoradas, sola marca qu'èran passats, amb una pluma rossèla, benlèu, pausada sus un ròc, per la man leugièra de l'aureta.
Còstasolana esperava los perdigalhs, assetat sus un ròc. Lo temps passava. Lo solelh adejà èra vengut a l'auçada de l'uòlh, de tant qu'èra bas sus lo sèrre. I aviá un brieu que se sentissiá de formigas dins los botelhs. Pacient e sofrent, crentant qu'un movement, tant tèunhe que siá, li faga mancar sa caça, tenguèt tant coma poguèt. Mas lo vèspre veniá; l'ora de la clocada èra passada. Còstasolana finiguèt que i poguèt pas téner. Se quilhèt drech. Dins aquel movement son arma se virèt cap a son ventre. E perque la mòrt aviá mes son det sus lo quichador, un det de branca seca, mai tèunhe que lo pichòt det, Còstasolana faguèt dos passes de gigant per sortir de sa blaca e se venguèt espandir sus las pèiras, dins lo pelenc.
Sus lo còp, dins l'òrra cremeson que s'èra dobèrta en el, mièg assucat per lo bruch de tròn e coma picat per un ulhauç, aviá mandat un crit que s'èra perdut en un planhum lent que s'amaisava. Aviá finit per se trapar melhor, lo mal veniá mai sort, e Còstasolana se sentissiá, del mai anava, mai leugièr. Venguèt un moment que lo silenci èra tan grèu a son entorn, tan suau coma un velós fin, traucat de belugas blancas, que se pensèt de se virar per podre cridar que lo vengan quèrre. Son còs li semblava qu'èra leugièr, de pluma; e de còps que i aviá res en fòra d'el e de son estrange pensar, e qu'aviá pas pus ni braç ni camba. Dins una eternitat d'esfòrç finiguèt per se virar d'esquina e, dins lo còp que se repausava sus son lièch de pèiras, aguèt la sentida que tombava, tombava tot al còp e sens fin dins un voide ont vonvonejava un tavan dins una ronda inacababla. Aviá barrat los uòlhs dins lo vertolhon que fasiá tot virar a son entorn. Esperèt un brieu. La patz tornèt dins sa sentida. Es tot escàs s'una calor grèva lo restacava a son còs.
I aviá pas que tres peiretas que li tornavan lo recòrd de sa man, de sos dets que jogavan amb l'amistat dels ròcs e de la tèrra.
Se remembrèt dels òmes, dels ostals, de las vinhas, mas aquela pensada passèt dins lo cèl de son esperit, coma una volada d'aucèls lonhdans. Foguèt lèu esvanida. Picava coma una campana d'aur, lenta e segura, coma una claror de matin,una campana doça, e que lo sonava e que menava son pas, son pas alat sus la poncha de l'èrba, sens la tocar. Era luònha aquela campana, tan luònha qu'a caminar sens fin jamai non l'auriá gandida. Mas lo sonava e sa crida èra doça coma una lagrema d'esmòu.
Quand dobriguèt los uòlhs, i aviá benlèu cent ans qu'èra aquí, benlèu una minuta, un èr fresquet li baisava la gauta e lo front. La nuòch davalava doçament. Ara i aviá pas pus de tèrra. La tèrra èra dins son esquina, se pensèt que coma un gigant, amb sas espatlas ont las sentissiá, la portava sol. Era detràs. Còstasolana èra sol a la cara del cèl. Vegèt de fuòc s'alucar dins lo grand gorg de l'èr, o tremolar coma de ciris de penitents o de romieus caminant dins l'escur cap a qualque nadal celestial. Era aquí sol davant la nuòch coma Dieu quand l'aguèt facha. Sol e sens mans per lo distraire de son eternitat.
Ara s'èra calada la campana. Montava de ras de la tèrra un tèunhe bronzinament, montava coma un fum amb de rebats de lutz, montava fins qu'a romplir la nuòch. Era coma l'alen seren del mond. Era lo sieu alen, l'alen de sa vida solitària dins lo cèl sens fin. Tot lo cèl tremolava d'aquel còr umil coma aquel dels grilhs de l'estiu e aquò èra l'alen de Còstasolana. E son esperit èra al centre d'una ròda lusenta ont l'estelum virava coma un vaissèl que gira e vai s'aprefondir.
Quand la mièjanuòch aguèt rendut lo bòsc a la salvatgina que se sona de luònh dins l'escur, Còstasolana finiguèt. Beluguejava lo cèl de totes sos fuòcs. La tèsta de l'òme èra una pèira entre las pèiras.
Lo vent jogava amb sos pels.

Max Roqueta, Verd Paradís

Lo primièr tèxt de Max Roqueta que legiguèri, èri en terminala. Que la professora ne siaga aquí grandmercejada :). Puèi legiguèri Verd Paradis. Tot. E lo vau tornar legir aqueste ser. M'agrada perque es poetic, perque es crudel, perque es trist, perque la vida i es plena de mòrt, perque bolega quicòm aquí dintre mas sai pas qué.

M'agradariá de veire Vèrd Paradís , adaptacion en corts metratges dels racontes.